مبحث گاز کولر گازی در حوزه سیستم های تهویه مطبوع بسیار مهم و حیاتی است. گاز کولر گازی به عنوان عامل خنک کننده اصلی در این سیستم ها به کار می رود و برای رسیدن به عملکرد بهینه و کاهش هزینه های انرژی، استفاده از گاز مناسب و شارژ مناسب آن بسیار حائز اهمیت است. همچنین بهتر است بداند که انواع گاز کولر گازی چیست. هر نوع گاز کولر گازی دارای ویژگی ها و مزایا و معایب خود است که برای انتخاب گاز مناسب باید با توجه به شرایط و محدودیت های موجود در هر پروژه، تصمیم گیری صحیح صورت گیرد.
انواع گاز های کولر گازی و مقایسه آنها
در کولر گازی‌ها، گازهای سرمایشی یا مبرد به عنوان ماده خنثی استفاده میشود که با حرف R و یک کد معرف شناسایی می شوند. در ادامه، انواع گاز کولر گازی به همراه خصوصیات مهم هرکدام معرفی شده است:
گاز R134a
R134a یک گاز هیدروفلوروکربن بی رنگ و بی بو است که در سیستم‌های سرمایشی و کولر گازی استفاده میشود. این گاز برای جایگزینی گاز R-12 که برای مصارف مشابه بکار می‌رفت، تولید شده است. R134a مزایایی مانند سطح بالای کارایی، عدم آلودگی به جو هوا و سازگاری بالا با محیط زیست دارد.
گاز R410A
گاز R410A یک هیدروفلوروکربن بوده و متشکل از دو ترکیب HFC مختلف، یعنی R32 و R125 می‌باشد. این گاز دارای خصوصیات جذابی مانند کارایی بالا، همراه با هزینه‌های پایین و فشار بخار بالا است.
گاز R12
گاز R12، یا Dichlorodifluoromethane، یک گاز هالوکربن بوده که در گذشته برای سیستم‌های سرمایشی و کولرهای گازی استفاده می‌شد. با توجه به اثرات زیان‌بار برای محیط زیست، از سال 1994 تحت ممنوعیت قرار گرفته است.
گاز R22
گاز R22، یا Chlorodifluoromethane، نیز یک گاز هالوکربن بوده که در گذشته برای سیستم‌های سرمایشی و کولرهای گازی استفاده می‌شد. اما از سال 2020 تولید و استفاده از آن به دلیل تاثیرات زیان‌بار برای محیط زیست، ممنوع شده است.
گاز R11
گاز R11 یا Trichlorofluoromethane، یک گاز هالوکربن بوده که به عنوان یک گاز سیستم خنک کننده برای مدت زمان طولانی استفاده می‌شد. اما از سال 1996 به دلیل تاثیرات زیان‌بار برای محیط زیست، تولید و استفاده از آن ممنوع شده است.
گاز R502
گاز R502، یا R-502، یک ترکیب از دو گاز هالوکربن مختلف یعنی R22 و R115 می‌باشد که قابلیت استفاده در سیستم‌های کولر و سرمایشی را دارد. اما با توجه به آسیب هایی که برای محیط زیست ایجاد می کند، تولید و استفاده این گاز نیز در بسیاری از کشورها ممنوع شده است.
گاز R507
گازR507 نیز یک ترکیب از دو گاز هالوکربن مختلف یعنی R125 و R143a است. این گاز برای استفاده در سیستم‌های سرمایشی و کولر گازی بسیار موثر است و عملکرد بسیار خوبی را در شرایط مختلف دما و فشار ارائه می‌دهد.
در جدول زیر، به مقایسه مزایا و معایب هریک از گازهای کولر گازی معرفی شده پرداخته ایم:
| گاز کولر گازی | مزایا | معایب |
| R134a | گرمای پایین و ضریب توسعه حرارتی بالا | احتمال انفجار و شعله‌ور شدن در شرایط خطرناک |
| R410A | بهترین جایگزین برای R22، دارای ضریب توسعه حرارتی بالا و کارایی خوب در دماهای بالا و پایین | پتانسیل گلخانه‌ای بالا |
| R12 | عملکرد خوب در شرایط گرمایی بالا بسیار پایدار و کاربردی | ممنوعیت استفاده از آن به دلیل تاثیرات زیان‌بار برای محیط زیست |
| R22 | کارایی خوب در شرایط دمایی و فشاری متوسط توانایی سرمایش بالا | پتانسیل گلخانه‌ای بالا و ممنوعیت استفاده در برخی کشورها |
| R11 | دارای ضریب توسعه حرارتی بسیار بالا عملکرد خوب در شرایط گرمایی بالا | تولید و استفاده از آن به دلیل تاثیرات زیان‌بار برای محیط زیست ممنوع شده است |
| R502 | دارای کارایی بالا در سیستم‌های کولر و سرمایشی | ممنوعیت استفاده از آن به دلیل تاثیرات آسیب رسان برای محیط زیست |
| R507 | بهترین جایگزین برای R502 دارای کارایی بالا و عملکرد خوب در شرایط مختلف دما و فشار | پتانسیل گلخانه‌ای بالا |
بهترین گاز کولر چه نوع گازی است؟
به طور کلی، هر یک از انواع گاز کولر گازی و گاز اسپلیت دارای ویژگی‌های خاصی هستند که بر اساس شرایط مورد نیاز، می‌توان از آنها استفاده کرد. برای پاسخ به این پرسش که بهترین گاز برای اسپلیت چیست باید گفت، در مجموع، گاز کولر گازی R410A و R507 به عنوان جایگزین‌های بهتر برای گاز کولر گازی R22 و R502 شناخته شده‌اند. با این حال، ممکن است در برخی شرایط، انتخاب گاز دیگری برای کولر گازی مناسب باشد. به هر حال، در صورت استفاده از هر یک از این گازها، بهتر است از محصولات با کیفیت و با توجه به نیازهای سیستم کولر گازی، استفاده کنید.
همچنین، برای حفظ محیط زیست و کاهش اثرات مضر بر آن، استفاده از گازهای کولر گازی و گاز اسپلیت با پتانسیل گلخانه‌ای کمتر، همچون R134a و R410A، توصیه میشود. در هر صورت، برای اینکه بدانید گاز کولر گازی از چه نوعی است، بهتر است با یک کارشناس تاسیسات تهویه مطبوع مشورت کنید تا بهترین مناسبترین گزینه را انتخاب کنید.
کمبود گاز کولر گازی چیست
علائم کمبود گاز کولر گازی شامل موارد زیر است:
• کاهش عملکرد سیستم: یکی از شایع‌ترین نشانه‌های کمبود گاز کولر گازی، کاهش عملکرد سیستم است. این موضوع می‌تواند منجر به بالا رفتن دمای هوا در محیط، کاهش جریان هوا و کارایی کمتر در سرمایش و گرمایش شود.
• نویز بیشتر: کمبود گاز کولر گازی می‌تواند منجر به افزایش نویز در سیستم شود. این نویز معمولاً به دلیل کارکرد سخت تر کمپرسور برای جبران کمبود گاز است.
• برق مصرفی بالا: کمبود گاز کولر گازی می‌تواند باعث افزایش مصرف برق در سیستم شود. برای جبران کمبود گاز، کمپرسور به نیروی بیشتری برای پمپاژ هوا نیاز دارد، که در نتیجه مصرف انرژی بالا می‌رود.
• منبع گرمایش سیستم: در صورت کمبود گاز، کمپرسور برای پمپاژ هوا انرژی بیشتری مصرف میکند، که باعث گرم شدن سیستم میشود.
از دلایل کمبود گاز کولر گازی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• نشت گاز: نشت گاز کولر گازی می‌تواند یکی از علل کمبود گاز باشد. نشت گاز از اتصالات، لوله‌ها، شیرها، کمپرسور و یا هر قسمت دیگری از سیستم کولر گازی می‌تواند رخ دهد. در این صورت، گاز در زمانی که به سیستم وارد میشود، در مدت زمان کمی از سیستم خارج میشود. به طور کلی، نشت گاز از علل شایع کمبود گاز در سیستم کولر گازی است.
• نصب نامناسب: در صورت نصب نامناسب سیستم کولر گازی، این موضوع می‌تواند باعث کمبود گاز شود.
• استفاده بیش از حد: استفاده بیش از حد از سیستم کولر گازی، باعث کاهش گاز در سیستم و کمبود آن میشود.
• خرابی کمپرسور: کمپرسور عمدتاً مسئولیت فشردن گاز و انتقال آن در سیستم کولر گازی را بر عهده دارد. هرگونه مشکلی در کمپرسور، می‌تواند باعث کمبود گاز در سیستم شود. به طور مثال، یک کمپرسور ضعیف ممکن است برای فشردن گاز به اندازه کافی کار نکند و گاز را به درستی در سیستم منتقل نکند.
سایر عواملی مانند سیستم خنک کننده یا صفحه اب‌گرم کن می‌توانند نیز باعث کمبود گاز در سیستم شوند. این عوامل می‌توانند در نتیجه عدم خنک کردن هوا و یا کاهش کارایی سیستم کولر گازی منعکس شوند.
به طور کلی، کمبود گاز در سیستم کولر گازی می‌تواند باعث کاهش عملکرد، افزایش مصرف انرژی و کاهش عمر مفید سیستم شود. بنابراین، در صورتی که کمبود گاز مشاهده میشود، باید سریعاً برطرف شود.
شارژ گاز کولر گازی و روش های آن
شارژ گاز کولر گازی به معنای افزودن مقدار لازم گاز مورد نیاز به سیستم کولر گازی است تا فشار و دمای مناسب برای عملکرد بهینه سیستم تنظیم شود. برخی از روش های شارژ گاز کولر گازی عبارتند از:
۱. شارژ گاز به صورت دستی: در این روش، مقدار گاز مورد نیاز به صورت دستی با پر کردن مخزن گاز انجام میشود.
۲. شارژ گاز به صورت اتوماتیک: در این روش، یک دستگاه شارژ گاز به صورت اتوماتیک از طریق یک لوله به سیستم کولر گازی وصل شده و مقدار گاز مورد نیاز به صورت خودکار و با توجه به پارامترهای تنظیم شده در دستگاه شارژ می شود.
۳. شارژ گاز به صورت فشرده یا وکیوم: در این روش، گاز به صورت فشرده در یک مخزن وکیوم می شود و سپس به سیستم کولر گازی تزریق می شود تا مقدار لازم گاز به سیستم اضافه شود.
توصیه می شود برای شارژ گاز کولر گازی، از یک تکنسین متخصص و کارآزموده استفاده شود تا بهترین عملکرد و عمر طولانی برای سیستم به دست آید.
سخن پایانی
در این مقاله توضیح دادیم که گاز داخل کولر گازی چیست و چه انواعی دارد. در پایان، توصیه می شود که در صورت بروز هرگونه مشکل در سیستم کولر گازی، از تعمیرکاران مجرب و کارآزموده استفاده شود تا احتمال بروز مشکلات بیشتر و هزینه های اضافی برای تعمیر، کاهش یابد. همچنین، رعایت دوره های تعویض و نگهداری دقیق برای سیستم کولر گازی، موجب افزایش عمر و بهینه سازی عملکرد آن خواهد شد.