تهویه مطبوع هوا یکی از مسائل چالش بر‌انگیز در محیط‌های مسکونی، اداری و تجاری است. تجهیزات متنوعی به این منظور طراحی و به بازار عرضه شده‌اند. شما احتمالاً در کنار نام تجهیزات مربوط به تهویه مطبوع هوا، نام فن کویل را شنیده‌اید و ممکن است برای شما این سؤال پیش آمده باشد که فن کویل چیست و چگونه کار میکند. فن کویل‌ها (FCU) از جمله تجهیزات پرطرف‌دار در ساختمان‌ها هستند که عمل سرمایشی یا گرمایشی را انجام می‌دهند. در این مقاله با چگونگی کارکرد فن کویل، اجزای تشکیل دهنده فن کویل و کاربردهای مناسب این سیستم بیشتر آشنا می‌شوید.
فن کویل چیست؟
به لطف فن کویل‌ها شما می‌توانید در یک ساختمان هر دو سیستم گرمایشی و سرمایشی را به طور هم‌زمان داشته باشید؛ این سیستم امکان انتخاب درجه دمای مورد نظر کاربر در هر قسمت از ساختمان را به صورت مجزا فراهم می‌نماید؛ ضمن این که این تنظیم دما تا حدود زیادی به کاهش مصرف انرژی کمک میکند. یک فن کویل از یک فن دمنده و مبدل حرارتی تشکیل می‌شود که دارای فیلتر و یک مدار کنترلی ساده است. در فصول گرم سال، آب سرد تولید شده به وسیله چیلر و در فصل سرما، آب گرم تولیدشده توسط پکیج موجود در موتورخانه درون لوله‌های کویل شروع به گردش میکند.
همان‌طور که گفته شد فن کویل‌ها بدون چیلر و یا دیگچه موتورخانه به تنهایی نمی‌توانند آب سرد و گرم مورد نیاز خود را تأمین کنند. وظیفه فن کویل دمیدن هوای گرم یا سرد در محیط‌های مورد نظر کاربر است. در ورودی مسیر هوای فن کویل‌ها از فیلترهای مخصوص تصفیه هوا استفاده می‌شود. این سیستم از انتقال آلودگی از فضاهای مجاور جلوگیری میکند؛ به همین دلیل برای استفاده در فضاهای سرپوشیده مانند هتل، ساختمان‌های اداری و بیمارستان‌ها از فن کویل استفاده می‌شود. در ادامه با کارکرد فن کویل، انواع مدل‌ها و ظرفیت‌های مختلف آن آشنا می‌شوید.
برای خرید انواع فن کویل و اطلاع از قیمت ها به صفحه خرید فن کویل در فروشگاه تجهیزات تهویه مطبوع گیلاس مراجع کنید.
فن کویل چگونه کار میکند؟
فن کویل دارای نوعی مبدل حرارتی به نام کویل است. کویل از چند ردیف لوله خم خورده که معمولاً از جنس مس هستند و با لایه‌ای از آلومینیوم پوشیده شده‌اند، تشکیل شده است؛ این لوله‌ها دارای ضریب انتقال حرارت بالایی با هوای اطراف هستند. در مجاورت کویل، یک یا دو فن دمنده با قابلیت کنترل از راه دور قرار می‌گیرد.
همان طور که گفته شد، در فصل گرما آب سرد از چیلر و در فصل سرما، آب گرم از دیگ یا پکیج داخل لوله‌های کویل جریان پیدا میکند. دور فن نیز با توجه به دمای مورد نیاز کاربر تغییر میکند. بدین ترتیب در روزهای گرم سال، آب سرد وارد کویل شده و لوله‌های مسی و پره‌های آلومینیومی آن سرد می‌شود و هم‌زمان با چرخش فن، هوا با این سطوح سرد برخورد کرده و دمای آن کاهش پیدا میکند. در روزهای سرد سال نیز به جای آب سرد، آب گرم در کویل جاری شده و این بار لوله‌های کویل گرم می‌شود و هوای گرم از دستگاه خارج می‌گردد.
ساختار انواع فن کویل‌های سقفی، زمینی و دیواری تقریبا یکسان است. برخی از فن کویل‌ها دارای کانال کشی بوده و با کانال به هوای آزاد بیرون راه دارند و برخی مدل‌ها دارای کانال نیستند و تنها هوای داخل ساختمان را به گردش درآورده و دمای آن را کاهش یا افزایش داده و به داخل اتاق بر می گردانند. علاوه بر نحوه کانال کشی، برخی از آنها به صورت توکار (به صورت پنهان که در معرض دید نیست) و برخی نیز به صورت روکار (در معرض دید) هستند. طرز کار فن کویل‌های توکار و روکار مشابه یکدیگر است.
اجزای تشکیل دهنده فن کویل چیست؟
در ادامه، برخی از اصلی‌ترین اجزای تشکیل دهنده فن کویل را معرفی کرده‌ایم. استفاده از قطعات با کیفیت در تولید فن کویل‌ها، میزان بازدهی آنها را تا حدود زیادی افزایش می‌دهد.
• فن
• کویل حرارتی
• فیلتر
• الکترو موتور
• سینی درین
• شیر هوا گیری دستی یا اتوماتیک
• پلنیوم باکس
کارکرد فن در فن کویل چیست؟
فن باعث گردش هوا در فن کویل می‌شود و متناسب با نوع فن کویل به‌صورت چپ گرد و راست گرد قرار می‌گیرد، همچنین جنس فن‌ها فلزی یا غیر فلزی (پلیمری) است با توجه به مقاومت بالاتر فن‌های فلزی در برابر حرارت بالای آب، دستگاه‌هایی که فن فلزی دارند قیمتشان بالاتر است. فن‌های پلیمری با ظاهر زیباتر و صدای کمتر در فن کویل‌های وارداتی بیشتر استفاده شده‌اند. معمولاً فن‌ها به دو صورت کم فشار و پرفشار تولید می‌شوند. قسمتی که فن در آن قرار می‌گیرد را هوزینگ می‌نامند.
کارکرد کویل حرارتی در فن کویل چیست؟
کویل‌ها از مجموعه لوله‌هایی تشکیل شده‌اند که از جنس فلز مس با فین‌های آلومینیومی موجدار است. وجه تمایز کویل‌ها در مدل‌های مختلف فن کویل به تعداد لوله‌ها، تعداد فین‌ها و جنس لوله‌ها مربوط است. کویل‌ها در دو نوع دو لوله‌ای و چهار لوله‌ای ساخته می‌شوند. در سیستم چهار لوله‌ای از دو سری لوله جداگانه جهت رفت و برگشت مجزا برای گرمایش و سرمایش استفاده می‌شود، این لوله‌ها امکان برخورداری از آب گرم و سرد را به طور هم‌زمان جهت تولید سرمایش یا گرمایش به سیستم می‌دهد، اما در کویل‌های دو لوله‌ای تنها یک لوله برای سیستم سرمایش و گرمایش تعبیه شده است. کویل دو لوله‌ای در مناطقی که اختلاف دما در تابستان و زمستان کم است بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. قیمت این مدل از کویل‌ها نسبت به چهار لوله‌ای پایین‌تر است.
کارکرد فیلتر در فن کویل چیست؟
فیلترها در مسیر ورود هوا به فن کویل‌ها نصب می‌شوند. غالباً در دو مدل فلزی (آلومینیوم) و یا پلاستیکی در بازار تولید می‌شوند که از ورود ذرات گردوغبار به درون فن کویل‌ها جلوگیری می‌کنند؛ این فیلترها قابل تعویض و شستشو هستند.
کارکرد الکترو موتور در فن کویل چیست؟
وظیفه انتقال انرژی، چرخش فن‌ها و سازماندهی کل سیستم را موتورها انجام می‌دهند. موتورها با توان دورهای بالاتر و کم صدا تر که باعث کاهش آلودگی صوتی می‌شوند، بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این الکتروموتورها در سه مدل مختلف در بازار وجود دارند:
• الکترو موتور DC مخفف جریان مستقیم (Direct Current)
• الکترو موتور جریان متناوب یا AC
• الکتروموتورهای خاص در انواع شفت کوتاه، یک طرفه و بلند
کارکرد سینی درین در فن کویل چیست؟
آبی که از تقطیر روی لوله‌های کویل ایجاد می‌شود، توسط سینی درین که در قسمت پایینی کویل نصب می‌گردد، جمع شده و به سمت سیستم تخلیه فرستاده می‌شود. جنس سینی درین باید از عایقی با ضخامت مناسب ساخته شود؛ چون عملکرد نامناسب آن باعث می‌شود آب درون سینی به اطراف محل نصب مانند دیوار و سقف آسیب برساند.
کارکرد شیر هواگیری دستی یا اتوماتیک در فن کویل چیست؟
از این شیر برای خارج کردن هوای درون فن کویل‌ها استفاده می‌شود. هوای درون فن کویل‌ها باعث اختلال در عملکرد آنها می‌شود؛ همچنین ممکن است باعث آسیب جدی به قطعات آن شود. این شیرها در انواع متفاوتی در بازار موجود هستند که مدل دستی آن بیشتر استفاده می‌شود.
کارکرد پلنیوم باکس در فن کویل چیست؟
جعبه نگه دارنده فن و الکتروموتور را در فن کویل‌ها با نام پلنیوم باکس می‌شناسند؛ این جعبه‌ها هوای برگشتی از محیط که همراه با گردوغبار موجود در هوا است را به سمت فیلترهای تصفیه نصب شده روی فن کویل‌ها می‌فرستد و از ورود مجدد آنها به محیط جلوگیری میکند.
انواع فن کویل چیست؟
فن کویل‌ها بر اساس ظاهر، محل نصب و نوع کارایی به 5 دسته تقسیم می‌شوند:
• فن کویل دیواری
• فن کویل کاستی
• فن کویل زمینی
• فن کویل داکتی
• فن کویل سقفی
فن کویل دیواری (Wall mounted)
فن کویل‌های دیواری شباهت زیادی به اسپیلت‌های دیواری دارند و یکی از رایج‌ترین و بهترین انواع فن کویل‌ها هستند. با توجه به قابلیت استفاده در فضاهای کوچک، مقرون به‌صرفه‌بودن و طراحی زیبا مورد استقبال عموم قرار گرفته است و در ظرفیت‌های 200 تا 800 CFM تولید می‌شود. از ویژگی‌های این مدل از فن کویل‌ها می‌توان به نمایشگر LCD روی دستگاه، مصرف بهینه انرژی، عملکرد آرام و بی صدا، هزینه پایین نگهداری و فیلترهای قابل شستشو اشاره کرد.
فن کویل‌های کاستی (Cassette)
به این دلیل که اجزای فن کویل‌های کاستی در سقف کاذب قرار می‌گیرد، یکی از مدل‌های جذاب و پر طرف‌دار محسوب می‌شود. این دستگاه به صورت یک طرفه و چهار طرفه فضا را پوشش می‌دهد و در دو مدل دو لوله و چهار لوله تولید می‌گردد.
فن کویل کاستی چهار طرفه
این فن کویل دارای 4 دمپر خروج باد در چهار طرف خود است و باد را از وسط مکش میکند. به دلیل پرتاب باد از اطراف می‌بایست در وسط سقف اتاق یا سالن نصب گردد و از آنجایی که وسط سقف محل قرار گرفتن چراغ و لوستر می‌باشد، از نظر زیبائی ممکن است مورد پسند واحدهای مسکونی قرار نگیرد؛ ضمن اینکه برای نصب این فن کویل‌ها به حداقل 40 سانتی متر فضای سقف کاذب نیاز است.
فن کویل کاستی یک طرفه
این مدل فن کویل‌ها از یک طرف باد پرتاب می‌کنند و در محیط‌ها و برج‌های مسکونی بسیار استفاده می‌شوند. این فن کویل‌ها با توجه به یک طرفه بودن معمولاً در گوشه اتاق یا سالن نصب می‌گردد.
فن کویل زمینی (Floor Standing)
این مدل یکی از قدیمی‌ترین انواع فن کویل‌ها است و دارای پیچ سرعت سه‌حالته است. ولی نسل جدید این فن کویل‌ها مجهز به ترموستات بوده و اتوماتیک هستند. فن کویل‌های زمینی بیشتر در ادارات و مؤسسات مورد استفاده قرار می‌گیرند. اشغال فضا و نا هماهنگی با دکوراسیون، نشستن ساکنین و مراجعین روی آن از معایب این مدل می‌باشد. در حال حاضر این دستگاه‌ها در انواع مختلفی مانند زمینی بالازن، روبه رو زن، پایه دارو شیب دار باقابلیت نصب بروی زمین، دیوار و بین سقف و دیوار تولید می‌شوند. داخل ساختمان‌های در حال بازسازی که امکان لوله کشی جدید وجود ندارد و یا تخریب لوله کشی قدیمی به صرفه نیست، بیشتر از این مدل فن کویل استفاده می‌کنند.
فن کویل داکتی یا کانالی (Ducted)
این نوع از فن کویل‌ها به این دلیل که ظرفیت بیشتر و پرتاب باد بهتری از مدل‌های کاستی و دیواری دارند، برای محیط‌های بزرگ استفاده می‌شوند. این نوع فن کویل‌ها داخل سقف کاذب و دور از دید مستقیم نصب می‌شوند و برای استفاده از این مدل باید داکت یا کانال کشی کرده و با توجه به ظرفیت و تحمل افت فشار کانال‌ها می‌توانند هوا را 4 تا 10 متر جابه‌جا کنند، این مدل از فن کویل‌ها به علت ساخت بدنه آنها از جنس ورق گالوانیزه سخت و محکم می‌توانند به هوای آزاد متصل شوند. کارکرد این مدل از فن کویل‌ها با صدای زیادی همراه است به همین دلیل، از این تجهیزات بیشتر در راهروها و لابی ساختمان‌ها استفاده می‌شود. از مزیت‌های آن می‌توان به فیلتر جدا شونده و قابلیت تمیز کردن آن از سه جهت پایین، راست و چپ نام برد.
فن کویل‌های ایستاده (Cabinet)
فن کویل‌های ایستاده شباهت زیادی به اسپیلت‌های ایستاده دارند این مدل معمولاً مناسب فضاهای بسیار بزرگ بوده و دارای کویل‌های آب سرد و گرم است. فن کویل‌های ایستاده معمولاً با ظاهر زیبا طراحی می‌شوند و استفاده از آنها در هماهنگی اجزا اتاق خللی ایجاد نمی‌کند. این مدل برای استفاده در ساختمان‌های اداری شلوغ و پر رفت و آمد مناسب است.
فن کویل سقفی (Ceiling)
انواع فن کویل سقفی با توجه به محل قرارگیری آنها در سقف شامل فن کویل سقفی تو کار و روکار هستند. این نوع از فن کویل‌ها به علت قیمت مقرون به صرفه و راحتی نصب و راه اندازی آنها جزء پرمصرف‌ترین انواع فن کویل است. این دستگاه‌ها درون سقف کاذب نصب شده که باعث می‌شود فضای داخلی ساختمان را اشغال نکنند. ضمن آن که با قرار گرفتن در سقف کاذب صدای خیلی کم‌تری تولید می‌کنند. فن کویل سقفی توسط ترموستاتی که بر روی دیوار نصب می‌شود کنترل می‌شود دارای سه دور تند، کند و متوسط است. قابلیت اتصال به هوای آزاد، بدنه محکم از جنس ورق گالوانیزه، جداسازی فیلتر جهت تعویض و فیلتر قابل شستشو این مدل فن کویل را در دسته محبوب‌ترین تجهیزات تهویه هوای مطبوع قرار داده است
چطور یک فن کویل مناسب انتخاب کنید؟
برای انتخاب یک فن کویل مناسب بهتر است نسبت به نوع فن کویل، چگونگی نصب، محل قرار گرفتن آن در محیط، نوع کاربری محیط، زیبایی، قدرت موتور، متراژ محیط و ظرفیت آن اطلاعات کافی داشته باشید.
نسبت انتخاب ظرفیت فن کویل به متراژ مکان مورداستفاده به صورت زیر است:
• حداکثر متراژ محل مورد استفاده (متر مربع) 12: ظرفیت 200 (CFM)
• حداکثر متراژ محل مورد استفاده (متر مربع) 20: ظرفیت 300 (CFM)
• حداکثر متراژ محل مورد استفاده (متر مربع) 28: ظرفیت 400 (CFM)
• حداکثر متراژ محل مورد استفاده (متر مربع) 40: ظرفیت 600 (CFM)
• حداکثر متراژ محل مورد استفاده (متر مربع) 56: ظرفیت 800 (CFM)
• حداکثر متراژ محل مورد استفاده (متر مربع) 70: ظرفیت 1000 (CFM)
• حداکثر متراژ محل مورد استفاده (متر مربع) 80: ظرفیت 1200 (CFM)
• حداکثر متراژ محل مورد استفاده (متر مربع) 95: ظرفیت 1400 (CFM)
• حداکثر متراژ محل مورد استفاده (متر مربع) 110: ظرفیت 1600 (CFM)
• حداکثر متراژ محل مورد استفاده (متر مربع) 120: ظرفیت 1800 (CFM)
• حداکثر متراژ محل مورد استفاده (متر مربع) 140: ظرفیت 2000 (CFM)
برای محاسبه ظرفیت فن کویل مناسب منزل و یا محل کار خود دچار مشکل شده اید؟ این بلاگ خرید شما را آسان تر میکند.
مزیت‌های استفاده از فن کویل چیست؟
• این دستگاه نیاز به کانال کشی به صورت مجزا نداشته و سیستم لوله کشی آن نیاز به فضای کمی دارد؛ به همین دلیل نسبت به سایر تجهیزات تهویه هوای مطبوع فضای کم‌تری را اشغال میکند.
• با کنترل فضاهای ساختمان به صورت مجزا می‌توان تا حدود زیادی به کاهش مصرف انرژی کمک کرد.
• این سیستم توانایی گرم شدن با دمای پایین آب را دارد؛ به همین دلیل برای مناطقی که تولید گرما توسط صفحات خورشیدی انجام می‌شود مناسب است.
• تنوع بالا و طراحی زیبا امکان انتخاب با توجه به مکان و سلیقه کاربر را فراهم کرده است.
یکی از بزرگترین دغدغه ها درباره خرید فن کویل، میزان مصرف برق آن است. برای اطلاع کامل از مصرف برق فن کویل این بلاگ را مطالعه کنید.
سخن پایانی
داشتن کمی اطلاعات فنی درمورد تجهیزات تهویه مطبوع به شما کمک میکند تا انتخاب هوشمندانه‌تری داشته باشید و دستگاهی را انتخاب کنید که بتواند بیشترین کارایی را برای شما داشته باشد. در این مقاله تلاش کردیم به این سؤال پرتکرار غن کویل چیست پاسخ داده و چگونگی کارکرد فن کویل، اجزای تشکیل دهنده آن و مزایای استفاده از فن کویل‌ها را توضیح دهیم.
امیدواریم این مقاله پاسخگوی نیازتان بوده باشد.